ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ, ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΚΑΙ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΧΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ (ΠΕΡΙΞ ΧΩΡΙΟΥ ΣΥΚΕΑΣ).

Του ΔΑΡΗ Χρήστου, μαθητή της Γ2 τάξης Γυμνασίου Γιάννουλης.

Άγιος Αρσένιος Αρχιεπίσκοπος Ελασσώνος 

Ο Άγιος Αρσένιος γεννήθηκε στην Ευρυτανία, το έτος 1548 μ.Χ., από γονείς ευσεβείς και φιλόθεους, τον Θεόδωρο και την Χριστοδούλη.
Το συγγραφικό του έργο, η γλωσσομάθειά του και η θητεία του ως διδασκάλου, δείχνουν ότι ήταν πολύ μορφωμένος. Που έμαθε τα γράμματα δεν μας είναι γνωστό. Το έτος 1574 μ.Χ. ο Άγιος Αρσένιος εξελέγη Επίσκοπος «Δημονίκου και Ελασσώνος» και διαδέχθηκε τον Δαμασκηνό Β' (1570 - 1574 μ.Χ.). Τον ίδιο χρόνο δέχθηκε την επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχου Ιερεμίου Β' του Τρανού, που πραγματοποιούσε περιοδεία στη Ρούμελη και την Πελοπόννησο. Ο Πατριάρχης Ιερεμίας φιλοξενήθηκε στο μοναστήρι της Ολυμπιώτισσας.

Το γεγονός ότι περίπου από το έτος 1580 μ.Χ. λειτουργούσε στην Ολυμπιώτισσα κρυφό σχολειό, μας κάνει να θεωρούμε ότι ο Άγιος Αρσένιος ενδιαφέρθηκε ζωηρά και για την στοιχειώδη μόρφωση των νέων της Επισκοπής του. Γι' αυτό και σε συνεννόηση και συνεργασία με τον ηγούμενο και τους μοναχούς της Ολυμπιώτισσας οργάνωσε το σχολείο αυτό και παρακίνησε και ενθάρρυνε τα Ελληνόπουλα της Ελασσώνος, που είχαν ζήλο για τα γράμματα, να ανεβαίνουν στο μοναστήρι και εκεί να μαθαίνουν ανάγνωση και γραφή επάνω στα ιερά κείμενα.

Κατά το έτος 1588 μ.Χ. ο Άγιος συνόδευσε, μαζί με τον Μητροπολίτη Μονεμβασίας Ιερόθεο, τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμία Β' στη Μόσχα, όπου στις 26 Ιανουαρίου 1589 μ.Χ. αναγόρευσαν και εγκατέστησαν τον Μητροπολίτη Ιώβ ως Πατριάρχη Βλαδιμηρίας, Μόσχας και απάσης Ρωσίας και απασών των βορείων Χωρών. Την τελετή και τις εκδηλώσεις της

ενθρονίσεως του Μητροπολίτη Ιώβ τις περιέγραψε ο Άγιος Αρσένιος με στίχους στη δημοτική γλώσσα, με τίτλο «Κόποι και διατριβή του ταπεινού Αρχιεπισκόπου Αρσενίου».

Ο Άγιος δεν ξαναγύρισε στην Επισκοπή Ελασσώνος, αλλά έμεινε οριστικά στη Ρωσία, όπου και κοιμήθηκε με ειρήνη το έτος 1625 μ.Χ.

Σχετικά με τη ζωή και τη δράση του στη Ρωσία, γνωρίζουμε ότι δίδαξε στο Κοινοτικό Ελληνικό σχολείο του Λβωφ της Ρουθηνίας, όπου υπήρχε πολυμελής και ακμαία Ελληνική παροικία, κυρίως εμπόρων, μεταξύ των οποίων και ο Κρητικός κρασέμπορας Κωνσταντίνος Κορνιακτός.

Αργότερα ο Άγιος διετέλεσε διοικητής της επαρχίας Σουζδαλίας, από όπου αλληλογραφούσε συχνά με τον Πατριάρχη Αλαξενδρείας Άγιο Μελέτιο τον Πηγά. Στο διάστημα της πολύχρονης διαμονής του στη Ρωσία ο Άγιος Αρσένιος δεν λησμόνησε την γενέτειρά του και τα μοναστήρια, όπου μάλλον είχε περάσει τα νεανικά του χρόνια. Αφιέρωσε πολλά βιβλία, εικόνες και ιερά σκεύη στη μονή Τατάρνης και στα Μετέωρα.

Στὶς 8 Ἰουνίου 2006 ἡ Α.Θ.Μ. ὁ Πατριάρχης Μόσχας καὶ πασῶν τῶν Ρωσιῶν κ.κ. ΑΛΕΞΙΟΣ ἑόρτασε τὴν ἐπέτειο τῆς ἐνθρονίσεώς Του. Κατὰ τὴν πατριαρχικὴ λειτουργία στὸν ἱερὸ Ναὸ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Μόσχας, παρέδωσε ἐπισήμως στὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ἐλασσῶνος κ.κ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ, τμήματα ἐκ τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ ἁγίου Ἀρσενίου.     

Στὶς 17 Ἰουνίου 2006 ἔγινε στὴν Ἐλασσῶνα ἡ ἐπίσημη ὑποδοχὴ τῶν ἱερῶν λειψάνων, μὲ τὴν παρουσία τοῦ Μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κυροῦ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, τοῦ ἐκπροσώπου τοῦ Πατριάρχου Μόσχας, Ἀρχιεπισκόπου Βλαδιμὴρ καὶ Σούσδαλ κ.κ. ΕΥΛΟΓΙΟΥ, πλειάδος Ἱεραρχῶν τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας, τοῦ κλήρου καὶ τοῦ λαοῦ τῆς ἐπαρχίας. Τὰ ἱερὰ λείψανα τοποθετήθηκαν στὸν νεόδμητο ἱερὸ Ναό, ποὺ εἶναι ἀφιερωμένος στὸν ἅγιο Ἀρσένιο Ἀρχιεπίσκοπο Ἐλασσῶνος, σὲ εἰδικὰ διαμορφωμένο προσκυνητάριο, πρὸς ἁγιασμὸ καὶ διηνεκῆ εὐλογία τῶν πιστῶν τῶν προστρεχόντων στὸν Ἅγιο.

Ο ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΣΥΚΕΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΡΩΓΏΝ ΚΑΙ ΚΟΖΥΛΗΣ, ΙΩΣΉΦ.

Ο επίσκοπος Ρωγών και Κοζυλης Ιωσήφ γεννήθηκε στην Τσαριτσάνη το έτος 1780 από εύπορους και ενάρετους γονείς.. Παρασκευάς ο πατέρας του και Τριανταφυλλιά η μητέρα αυτού.. Δεν έχουμε αναφορές ποιο ήταν το κοσμικό όνομα του πατρός-Ιωσηφ πριν ιερωθει.. Εγώ θεωρώ πως το πιο πιθανόν είναι, πως δε λεγόταν Ιωσήφ, καθώς είναι ανδρικό όνομα για λαϊκούς, που δε απαντάται στην περιοχή της Ελασσονας.. Από τα παλιά χρόνια έως τώρα..

Σπουδάζει στα ονομαστά σχολεία της περιοχής του έχοντας κλίση στην Ιερωσυνη.. Ταυτόχρονα μελετά τα λογία και φιλοσοφικά συγγράμματα της εποχής..

Αρχικώς στα Αμπελάκια της Λάρισας οπού διδάσκεται τα πρώτα γράμματα από τον ιερέα των Τρικάλων Πολυζώη. Εκεί επίσης γίνεται μαθητής του δασκάλου του Γένους ιεροδιακόνου Γρηγορίου Κωνσταντά..

Το 1798 στην Τσαριτσανη αναλαμβάνει δάσκαλος ο σπουδαίος διαφωτιστής Κωνσταντίνος Κούμας.. Ίσως αυτός ήταν ο λόγος που ο Ιωσήφ επιστρέφει στη γενέτειρα του.. Να τον γνωρίσει και να διδαχθεί.. Το 1800 (ίσως και το 1799) πηγαίνει στην Ιερά Μονή Αναλήψεως Συκεας Ελασσονας, οπού εισέρχεται στις τάξεις του Κλήρου..

 Χειροτονείται διάκονος και πολύ σύντομα πρεσβύτερος.. Στο μοναστήρι λόγω της ευρυμάθειας του και των σπουδών του, ήταν δάσκαλος για τους άλλους μονάχους καθώς πιο μορφωμένος.. Ίσως αυτός ήταν ο κύριος λόγος που σε λίγο χρονικό διάστημα έγινε ο Ηγούμενος της Μονής..

Ο επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ, αυτός που στο Μεσολόγγι κηδεψε τον Μάρκο Μπότσαρη, αυτός που υποδέχθηκε τον λόρδο George Byron, αυτός που εμψύχωσε τους πολιορκημένους, οργάνωσε την Έξοδο της Ιερας Πόλεως και τελικώς έτυχε ενός θανάτου, που αποτελεί σύμβολο θυσίας και δικαίως συγκαταλέγεται στο Πάνθεον των ηρώων, εθνομαρτύρων και ιερομαρτύρων (αγιαζοντας το ράσο του).. ζούσε στην περιοχή μας, ως μονάχος και ηγούμενος της Μονής Αναλήψεως του Σωτηρος για 13-14 χρόνια..

Εκαρη μονάχος στη Μονή Αναλήψεως ή το 1799 ή το 1800.. Ο Κωνσταντίνος Κούμας δίδαξε στην Τσαριτσανη 1-2 έτη (1798-1799).. Το ότι υπήρξε μαθητής του Κούμα, το επιβεβαιώνει ο σπουδαίος δάσκαλος στο έργο του [Ιστορίαι των ανθρωπίνων πράξεων, 12 (Βιέννη 1832) 585]:«Μεταξύ τῶν μαθητῶν τοῦ τῆς Τσαριτσάνης σχολείου ἔβλεπε με χαράν του ὁ Κούμας και τον ἀρχιεπίσκοπον τῆς ἐπαρχίας ἐκείνης Ἰωαννίκιον, ἄνδρα φλεγόμενον ὑπό φιλομάθειας και, μεταξύ πολλῶν ἱερωμένων, τον μετέπειτα ἐπίσκοπον Ῥωγῶν Ἰωσήφ»..

Όταν έφυγε ο Κούμας, έφυγε και ο Ιωσήφ από εκεί.. Ακολούθως ή πήγε κατευθείαν στην Ανάληψη και ιερωθηκε (1799) ή πήγε έναν χρόνο στη Λάρισα, οπού δίδαξε σε σχολείο και μετά στο μοναστήρι (1800)..

Όταν το 1809 ο εκ Βιθυνίας της Μικράς Ασίας, φλογερός Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άρτης Πορφύριος μετατέθηκε στη Μητρόπολη της Ελασσόνας ο Ιωσήφ γνωρίσθηκε με αυτόν.. Σχετικά με την περίοδο του Πορφυριου στην Μητρόπολη Ελασσωνος υπάρχουν στοιχειά στο αρχείο: "Παρατηρήσεις σε κατάλογο Ἐπισκόπων, 1833),(Γ. Α. Κ. Ὀθωνικό, L. 8, ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΑ 3 (1986-87)..

«και οἱ κακοί ἄνθρωποι ἐπληροφόρησαν ἐκεῖνον τον τύραννον [Ἀλήπασα], τι Ἰγνάτιος και τι Πορφύριος, ἔγραψεν εἰς την Κωνσταντινούπολιν, ἥνωσε τάς δύο ἐπαρχίας, Ἰωάννινα και Ἄρτα, ἔλαβον και ἐγώ προεδρικῶς την Ἐλασσόνα περιεχομένην εἰς την ἰδίαν ἐπικράτειαν τοῦ τυράννου."..

Το 1813 ο Πορφύριος, επέστρεψε στην Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αρτης..

«ἀπό τῆς ἁγιωτάτης Μητροπόλεως Ἐλασσῶνος, τῆς ἐλεηθείσης αὐτῷ προς παραμυθίαν μετά την ἀνωτέρω περίστασιν και ἀνεδέχθη πάλιν δικαίῳ λόγῳ την πληρωθεῖσαν αὐτῷ ἐπαρχίαν…».

Αλλά πήρε και τον Ιωσήφ μαζί του.. Εκεί τον όρισε Πρωτοσυγγελο και βοηθό του..

 Παπα-Θύμιος Βλαχάβας

Θωρωντας απο την Συκεα.. γυρνωντας δυτικα αντικρυζω στις κορυφες των Χασιων, το μαυροφορεμενο παλληκαρι.. τον ρασοφορο ηρωα, Ευθυμιο Βλαχαβα (ξακουστο ως Παπα-Θυμιο)..

Ο Παπα-Θυμιος γεννήθηκε στην Ασπροκκλησιά Καλαμπάκας στα 1770 και ήταν γιος του Αθανάσιου Βλαχάβα..

Ο Θεοδωρος Βλαχαβας ηταν αδελφος του και συμπολεμιστης..

Είχε χειροτονηθεί ιερέας, αλλά όταν ο πατέρας του πέθανε, τον διαδέχτηκε στο αρματολίκι.. Πέτυχε να ενώσει όλους τους αρματολούς της Στερεάς Ελλάδας και ενισχύθηκε και από τα Επτάνησα με τη σύμπραξη των Ρώσων..

Ο Αλή πασάς ανησύχησε πολύ και με δόλια μέσα σιγά-σιγά κατάφερε να κυριεύσει το Σούλι το 1803, ενώ απειλούσε όλο τον αρματολισμό (1805)..

Τότε έγινε συνέλευση στο Καρπενήσι των αρματολών και ο Βλαχάβας μίλησε για οργανωμένη αντίσταση ενάντια στον Αλή και για την απελευθέρωση της Ελλάδας..

Το 1806 που κηρύχθηκε ο ρωσοτουρκικός πόλεμος, ο Βλαχάβας αναδείχτηκε με τους αγώνες του εναντίον των Τούρκων..

Ο Αλή πασάς με ισχυρές δυνάμεις τον καταδίωξε και έτσι αναγκάστηκε ο Βλαχάβας, ο Νικοτσάρας, ο Σταθάς κ.ά. να καταφύγουν στη Σκιάθο.. οπως αναφεραμε πιο πανω..

Το 1808, ενώ συνεχιζόταν ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος, ο Παπα-Θυμιος.. σε συνεννόηση με τον ηγεμόνα των Σέρβων Καραγεώργη, συγκάλεσε συνέδριο των αρχηγών των αρματολών και εκλέχτηκε γενικός αρχηγός τους..

Τότε κατάρτισε σχέδιο επανάστασης της Στερεάς και ζήτησε και τη βοήθεια των δυσαρεστημένων Τούρκων της Λάρισας και των Τρικάλων, οι οποίοι καταπιέζονταν από τους Αλβανούς του Αλή πασά. Σαν ημέρα εξέγερσης ορίστηκε η 29η Μαΐου 1808, αλλά το σχέδιο προδόθηκε από τον αρματολό του Μέτσοβου Ντεληγιάννη..

Ο Βλαχάβας είχε τοποθετήσει τον Ντεληγιάννη και τον Ευθύμιο Στουρνάρη στα στενά Μετσοβου και

Καλλαρυτών, για να εμποδίσουν τους Αλβανούς.. Επίσης οχύρωσε το μοναστήρι στα Μετέωρα.. Ο Αλή πασάς, όταν έμαθε το σχέδιο, έστειλε αμέσως το γιο του, Μουχτάρ, να καταδιώξει τον Παπα-Θυμιο..

Ο Μουχταρ έκανε επίθεση στους αδερφούς του Βλαχάβα, Θεόδωρο και Δημήτριο, στο Καστράκι.. κατω απο τα Μετέωρα, καθώς και στη γέφυρα Μπαμπά.. Η σύγκρουση που ακολούθησε ήταν φονική.. Ο Παπα-Θυμιος έφτασε στον τόπο της μάχης με 500 άντρες.. αλλα ο αδερφός του Θεοδωρος σκοτωθηκε..

Μετά από την καταστροφή αυτή ο Βλαχάβας πήρε 200 άντρες και ανέβηκε στον Όλυμπο..

Από εκεί πήγε στη Σκόπελο και κατασκεύασε πάλι πειρατικό στόλο. Η Πύλη, αργότερα υποσχέθηκε γενική αμνηστία στους αρματολούς, και όλοι επέστρεψαν στις θέσεις τους..

Ο Βλαχάβας ομως εκαταζητειτο από τον Αλή επίμονα..

Γι' αυτό ο Αλής μεταχειρίστηκε πλαστή επιστολή, γράφοντας ότι τον καλούσαν σε συνάντ
ηση οι Λαζαίοι. Ο Παπα-Θυμιος ανύποπτος πήγε και αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι τον παρέδωσαν στον Αλή στα Ιωάννινα, ο οποίος διέταξε τους δημίους του να του σπάσουν τα κόκαλα και να τον κομματιάσουν στα τέσσερα. Κρέμασαν μάλιστα από ένα κομμάτι σε τέσσερα σημεία των Ιωαννίνων για να τρομοκρατηθούν οι Έλληνες κάτοικοι..

Παπα-Θύμιος Βλαχάβας-Άγαλμα στα Μετέωρα.

Η ζωή και το ηρωικό τέλος του Βλαχάβα ενέπνευσαν τον Παναγιώτη Σούτσο να γράψει το ομώνυμο δραματικό έργο του "Ευθύμιος Βλαχάβας"..

tag    

tag